07
مهخب، بیایم یه کم خودمونی حرف بزنیم. اگه توی دنیای دادهها و تحلیل اطلاعات کار میکنی یا حتی اگه فقط دنبال یه ابزار باحال برای مرتب کردن و فهمیدن دادههای شرکتی یا شخصيت هستی، حتماً اسم Qlik Sense به گوشت خورده. این ابزار یکی از اون نرمافزارهاییه که بهت کمک میکنه دادههای خام و بهظاهر بیمعنی رو به یه داستان جذاب و قابل فهم تبدیل کنی. حالا چرا باید این همه هیجانزده باشیم؟ چون ابزار تحلیل داده Qlik Sense یه جورایی مثل یه دوست باهوشه که همیشه کنارته و کمکت میکنه تا دادههات رو بهتر بفهمی، تصمیمهای بهتری بگیری و حتی یه کم به خودت افتخار کنی که داری با یه ابزار حرفهای کار میکنی!
خب، اول از همه بیایم ببینیم این ابزار تحلیل داده Qlik Sense که همه ازش حرف میزنن، اصلاً چیه؟ Qlik Sense یه نرمافزار تحلیل دادهست که توسط شرکت Qlik طراحی شده. این شرکت سالهاست که توی زمینه هوش تجاری (Business Intelligence یا همون BI) داره کار میکنه و حسابی هم توی این حوزه اسم و رسم داره. حالا ابزار تحلیل داده Qlik Sense یه جورایی مثل یه جعبه ابزار جادوییه که بهت کمک میکنه دادههای خام رو به نمودارها، داشبوردها و گزارشهای باحال تبدیل کنی. فرقی نمیکنه که بخوای فروش شرکتت رو تحلیل کنی، رفتار مشتریها رو بررسی کنی یا حتی بخوای ببینی چطور میتونی هزینهها رو کم کنی؛ Qlik Sense یه راه حل همهکارهست.
یه چیز باحال درباره Qlik Sense اینه که خیلی کاربرپسنده. یعنی لازم نیست حتماً یه برنامهنویس حرفهای باشی یا سالها درس خونده باشی تا بتونی باهاش کار کنی. این ابزار طوری طراحی شده که حتی اگه تازهکار باشی، بتونی باهاش ارتباط برقرار کنی. البته، اگه بخوای کارهای پیچیدهتر انجام بدی، یه کم باید ترفندهای پیشرفتهترش رو یاد بگیری، که ما هم قراره توی این پست حسابی بهشون بپردازیم. یه نکته دیگه که Qlik Sense رو خاص میکنه، موتور تحلیل دادههاشه که بهش میگن Associative Engine. این موتور باعث میشه بتونی دادهها رو از زوایای مختلف ببینی و روابط بینشون رو بهراحتی کشف کنی. مثلاً میتونی ببینی فروش یه محصول خاص توی یه منطقه خاص چطور روی سود کل شرکت تأثیر گذاشته، بدون این که لازم باشه کلی کد بنویسی یا فرمولهای پیچیده حل کنی.
حالا چرا باید به ابزار تحلیل داده Qlik Sense اهمیت بدی؟ چون توی دنیای امروز، دادهها مثل طلان. اگه ندونی چطور ازشون استفاده کنی، انگار یه گنج رو داری و نمیدونی چطور بازش کنی. Qlik Sense بهت کمک میکنه این گنج رو باز کنی و ازش بهترین استفاده رو ببری. چه مدیر یه شرکت بزرگ باشی، چه صاحب یه کسبوکار کوچیک، این ابزار میتونه بهت کمک کنه تصمیمهای بهتری بگیری. تازه، چون خیلی انعطافپذیره، میتونی ازش توی صنایع مختلف، از فروش و بازاریابی گرفته تا مدیریت زنجیره تأمین و حتی مراقبتهای بهداشتی، استفاده کنی. خلاصه، اگه میخوای توی کار و زندگیت یه قدم از بقیه جلوتر باشی، ابزار تحلیل داده Qlik Sense میتونه رفیق شفیقت بشه!
حالا که یه کم با ابزار تحلیل داده Qlik Sense آشنا شدیم، بیایم یه نگاهی به این بندازیم که این ابزار چطور کار میکنه. اول از همه، باید بدونی که Qlik Sense یه پلتفرم مبتنی بر دادهست. یعنی تو دادههات رو واردش میکنی، بعد اون بهت کمک میکنه تا این دادهها رو به شکلهای مختلف (مثل جدول، نمودار، یا حتی نقشههای تعاملی) نمایش بدی. اما یه لحظه صبر کن! این که فقط یه تعریف سادهست. بیایم یه کم عمیقتر بشیم.
همونطور که گفتیم، Qlik Sense یه موتور خاص به اسم Associative Engine داره. این موتور یه جورایی مثل یه مغز فوقالعاده باهوشه که میتونه روابط بین دادهها رو پیدا کنه، حتی اگه تو خودت نفهمی این روابط کجان! مثلاً فرض کن داری یه مجموعه داده فروش داری که شامل اطلاعات مشتریها، محصولات، و مناطق جغرافیاییه. حالا اگه بخوای ببینی مشتریهای یه منطقه خاص بیشتر چه محصولی میخرن، این موتور بهت کمک میکنه تا بهسرعت این رابطه رو پیدا کنی. نکته باحالش اینه که این موتور دادهها رو بهصورت پویا (Dynamic) تحلیل میکنه. یعنی هر وقت یه فیلتر یا انتخاب جدید به دادههات اضافه کنی، همهچیز بهصورت خودکار آپدیت میشه.
این قابلیت باعث میشه که ابزار تحلیل داده Qlik Sense خیلی مناسب برای تحلیل اکتشافی (Exploratory Analysis) باشه. یعنی تو میتونی دادهها رو از زوایای مختلف بررسی کنی، بدون این که لازم باشه از قبل یه سوال خاص توی ذهنت داشته باشی. مثلاً میتونی شروع کنی با این که فروش یه محصول خاص چطور بوده، بعد یهو کنجکاو بشی و ببینی این فروش توی کدوم فصل سال بیشتر بوده، یا حتی کدوم مشتریها بیشتر خرید کردن. این انعطافپذیریه که ابزار تحلیل داده Qlik Sense رو از خیلی ابزارهای دیگه متمایز میکنه.
یه چیز دیگه که باید درباره Qlik Sense بدونی، رابط کاربری (User Interface) ساده و قشنگشه. وقتی برای اولین بار وارد این نرمافزار میشی، انگار داری با یه اپلیکیشن مدرن و خوشساخت کار میکنی. همهچیز با drag-and-drop (کشیدن و رها کردن) کار میکنه. یعنی میتونی نمودارها، جدولها، و حتی فیلترها رو فقط با چند تا کلیک ساده بسازی. این باعث میشه که حتی اگه هیچ تجربهای با ابزارهای BI نداشته باشی، بتونی بهراحتی باهاش کار کنی.
رابط کاربری Qlik Sense به سه بخش اصلی تقسیم میشه:
Hub: این بخش مثل خونه اصلی Qlik Senseست. از اینجا میتونی به همه اپلیکیشنها، داشبوردها، و پروژههات دسترسی داشته باشی.
App Overview: وقتی یه اپلیکیشن خاص رو باز میکنی، اینجا میتونی دادهها، داشبوردها، و گزارشهات رو مدیریت کنی.
Sheet View: اینجا جاییه که جادوی واقعی اتفاق میافته. توی این بخش میتونی داشبوردهای تعاملی بسازی، نمودارها رو طراحی کنی، و دادههات رو تحلیل کنی.
هر کدوم از این بخشها طوری طراحی شدن که کار باهاشون حسابی راحت باشه. تازه، اگه بخوای میتونی داشبوردها رو کاملاً شخصیسازی کنی تا دقیقاً همون چیزی بشن که تو میخوای.
برای این که بتونی با ابزار تحلیل داده Qlik Sense کار کنی، اول باید دادههات رو واردش کنی. این دادهها میتونن از منابع مختلف باشن، مثل فایلهای اکسل، پایگاههای داده (مثل SQL Server یا Oracle)، یا حتی سیستمهای ابری مثل Google Analytics یا Salesforce. Qlik Sense یه ابزار به اسم Data Manager داره که بهت کمک میکنه دادهها رو بهراحتی وارد کنی و مرتبشون کنی.
وقتی دادهها رو وارد کردی، میتونی روابط بینشون رو تعریف کنی. مثلاً اگه داری دادههای فروش و مشتریها رو وارد میکنی، میتونی به Qlik Sense بگی که ستون “ID مشتری” توی جدول فروش با ستون “ID مشتری” توی جدول مشتریها مرتبط باشه. این کار باعث میشه که تحلیل دادههات خیلی دقیقتر و معنادارتر بشه. تازه، اگه دادههات یه کم بههمریخته باشن (مثلاً یه سری داده گمشده یا اشتباه داشته باشن)، ابزار تحلیل داده Qlik Sense ابزارهایی داره که بهت کمک میکنه این مشکلات رو برطرف کنی.
حالا که یه کم با نحوه کار Qlik Sense آشنا شدیم، بیایم یه نگاهی به قابلیتهای کلیدی این ابزار بندازیم. این بخش قراره حسابی پر و پیمون باشه، چون میخوایم همهچیز رو با جزئیات برات توضیح بدیم.
یکی از بهترین چیزهای Qlik Sense، داشبوردهای تعاملیشه. این داشبوردها بهت اجازه میدن دادههات رو به شکلهای مختلف (مثل نمودارهای میلهای، دایرهای، خطی، یا حتی نقشههای حرارتی) نمایش بدی. نکته باحالش اینه که این داشبوردها کاملاً تعاملیان. یعنی میتونی روشون کلیک کنی، فیلتر اضافه کنی، یا حتی زوم کنی تا جزئیات بیشتری ببینی.
مثلاً فرض کن داری یه داشبورد برای فروش شرکتت میسازی. میتونی یه نمودار میلهای درست کنی که فروش هر محصول رو نشون بده. حالا اگه روی یکی از میلهها کلیک کنی، Qlik Sense بهت نشون میده که این محصول توی کدوم مناطق بیشتر فروخته شده، یا مثلاً کدوم مشتریها بیشتر خرید کردن. این تعاملی بودن باعث میشه که بتونی خیلی سریع به جواب سوالهات برسی.
همونطور که قبلاً گفتیم، موتور Associative Engine باعث میشه که بتونی دادهها رو بهصورت پویا تحلیل کنی. این یعنی هر وقت یه فیلتر یا انتخاب جدید به دادههات اضافه کنی، همه نمودارها و گزارشها بهصورت خودکار آپدیت میشن. مثلاً اگه بخوای فقط دادههای مربوط به یه سال خاص رو ببینی، کافیه یه فیلتر برای سال مورد نظرت بذاری، بعد همه داشبوردها و نمودارها بهسرعت آپدیت میشن.
این قابلیت خیلی به درد تیمهایی میخوره که نیاز دارن سریع تصمیم بگیرن. مثلاً اگه توی یه جلسه داری درباره فروش یه محصول خاص بحث میکنی، میتونی همونجا فیلترها رو عوض کنی و نتایج جدید رو به همه نشون بدی. این کار باعث میشه که بحثها خیلی پویاتر و نتیجهبخشتر باشن.
Qlik Sense فقط برای استفاده شخصی نیست؛ این ابزار برای کار تیمی هم عالیه. میتونی داشبوردها و گزارشهات رو با بقیه اعضای تیمت به اشتراک بذاری، یا حتی بهشون اجازه بدی که خودشون تغییراتی توی داشبوردها ایجاد کنن. این قابلیت باعث میشه که همه اعضای تیم بتونن روی دادهها کار کنن و ایدههاشون رو به اشتراک بذارن.
یه چیز باحال دیگه اینه که Qlik Sense یه نسخه ابری هم داره (Qlik Sense Cloud) که بهت اجازه میده از هر جایی به دادههات دسترسی داشته باشی. یعنی حتی اگه توی یه سفر کاری باشی یا از خونه کار کنی، میتونی به داشبوردهات دسترسی داشته باشی و کارتو پیش ببری.
اگه شرکتت دادههای خیلی زیادی داره (مثلاً میلیونها ردیف داده)، نگران نباش! Qlik Sense میتونه با دادههای بزرگ هم بهخوبی کار کنه. این ابزار طوری طراحی شده که بتونه حجم زیادی از دادهها رو بهسرعت پردازش کنه و نتایج رو بهت نشون بده. تازه، چون از تکنولوژیهای مدرن استفاده میکنه، حتی اگه دادههات از منابع مختلف باشن (مثل پایگاههای داده، فایلهای CSV، یا APIها)، میتونه همشون رو باهم ترکیب کنه و بهت یه دید کامل از دادههات بده.
یکی از چیزهای باحالی که Qlik Sense توی چند سال اخیر بهش اضافه کرده، قابلیتهای هوش مصنوعی (AI) و یادگیری ماشین (Machine Learning)ه. این قابلیتها بهت کمک میکنن تا الگوهای پنهان توی دادههات رو پیدا کنی یا حتی پیشبینی کنی که توی آینده چه اتفاقی ممکنه بیفته. مثلاً میتونی از Qlik Sense بخوای که پیشبینی کنه فروش یه محصول خاص توی ماههای آینده چطور خواهد بود، یا حتی ببینی کدوم مشتریها ممکنه ازت خرید نکنن.
این قابلیتها بهخصوص برای شرکتهای بزرگ خیلی بهدردبخوره، چون میتونن با استفاده ازش تصمیمهای استراتژیک بهتری بگیرن. البته، برای استفاده از این قابلیتها یه کم باید با مفاهیم هوش مصنوعی آشنا باشی، ولی نگران نباش، چون Qlik Sense این فرآیند رو حسابی ساده کرده.
حالا که حسابی با قابلیتهای Qlik Sense آشنا شدیم، بیایم ببینیم چطور میتونی کار باهاش رو شروع کنی. این بخش قراره یه راهنمای قدمبهقدم باشه که بهت کمک کنه از صفر تا صد با این ابزار کار کنی.
اولین کاری که باید بکنی، اینه که Qlik Sense رو نصب کنی. اگه میخوای از نسخه ابری استفاده کنی، کافیه بری به سایت Qlik و یه حساب کاربری بسازی. اما اگه میخوای نسخه دسکتاپ یا سرور رو استفاده کنی، باید نرمافزار رو دانلود و نصب کنی. نسخه دسکتاپ برای تست و یادگیری خیلی خوبه، چون رایگانه و میتونی باهاش حسابی تمرین کنی.
برای نصب نسخه دسکتاپ، این مراحل رو دنبال کن:
برو به سایت رسمی Qlik (www.qlik.com) و نسخه دسکتاپ Qlik Sense رو دانلود کن.
فایل نصبی رو اجرا کن و مراحل نصب رو دنبال کن. این فرآیند خیلی سادهست و معمولاً چند دقیقه بیشتر طول نمیکشه.
بعد از نصب، Qlik Sense رو باز کن. یه صفحه خوشآمدگویی میبینی که ازت میخواد یه حساب کاربری بسازی یا وارد بشی.
بعد از نصب، باید دادههات رو وارد Qlik Sense کنی. همونطور که گفتیم، این دادهها میتونن از منابع مختلف باشن. برای وارد کردن دادهها:
توی رابط کاربری Qlik Sense، روی گزینه Create New App کلیک کن.
یه اسم برای اپلیکیشنت انتخاب کن (مثلاً “تحلیل فروش 1404”).
بعد، روی گزینه Add Data کلیک کن و منبعی که میخوای دادهها رو ازش بگیری (مثل فایل اکسل یا پایگاه داده) انتخاب کن.
دادهها رو آپلود کن و روابط بینشون رو تعریف کن (مثلاً کدوم ستونها به هم مرتبطن).
حالا که دادههات رو وارد کردی، وقتشه که یه داشبورد باحال بسازی. برای این کار:
توی بخش Sheet View، روی گزینه Create New Sheet کلیک کن.
حالا میتونی با drag-and-drop، نمودارها و جدولها رو به داشبوردت اضافه کنی.
برای هر نمودار، دادههایی که میخوای نمایش داده بشن رو انتخاب کن. مثلاً میتونی یه نمودار میلهای بسازی که فروش هر محصول رو نشون بده.
اگه خواستی، میتونی فیلترها و گزینههای تعاملی به داشبوردت اضافه کنی.
بعد از این که داشبوردت رو ساختی، میتونی شروع به تحلیل دادهها کنی. کافیه روی نمودارها کلیک کنی، فیلترها رو عوض کنی، یا حتی دادههای جدید اضافه کنی تا نتایج جدید ببینی. اگه میخوای داشبوردت رو با بقیه به اشتراک بذاری، میتونی از گزینه Share استفاده کنی یا حتی داشبوردت رو به صورت PDF یا تصویر خروجی بگیری.
اگه یه کم با Qlik Sense کار کرده باشی و بخوای یه سری ترفندهای پیشرفته یاد بگیری، این بخش برای توئه. اینجا قراره یه سری تکنیک باحال بهت یاد بدیم که بتونی از Qlik Sense بیشترین استفاده رو ببری.
Qlik Sense یه بخش به اسم Data Load Editor داره که بهت اجازه میده اسکریپت بنویسی و دادههات رو به شکل پیشرفتهتر وارد کنی. مثلاً میتونی از اسکریپت برای ترکیب چند منبع داده، پاکسازی دادهها، یا حتی ایجاد ستونهای جدید استفاده کنی. یه نمونه اسکریپت ساده اینجوریه:
LOAD
CustomerID,
ProductName,
SalesAmount,
Date
FROM [lib://SalesData/Sales.xlsx]
(ooxml, embedded labels, table is Sheet1);
این اسکریپت یه فایل اکسل رو لود میکنه و ستونهای مشخصشده رو وارد Qlik Sense میکنه.
اگه بخوای تحلیلهای پیچیدهتر انجام بدی، میتونی از Expressions توی Qlik Sense استفاده کنی. مثلاً میتونی یه معیار (Measure) بسازی که سود خالص رو با فرمول زیر محاسبه کنه:
Sum(SalesAmount) - Sum(Cost)
این معیار رو میتونی توی نمودارهات استفاده کنی تا سود هر محصول یا منطقه رو بهسرعت ببینی.
Qlik Sense بهت اجازه میده از افزونههای سفارشی استفاده کنی. این افزونهها میتونن نمودارهای خاص یا قابلیتهای جدید به داشبوردت اضافه کنن. مثلاً میتونی یه افزونه برای نمایش دادهها به صورت نقشههای سهبعدی اضافه کنی. برای پیدا کردن افزونهها، میتونی به Qlik Community سر بزنی و از افزونههای آماده استفاده کنی.
مثل هر ابزار دیگهای، Qlik Sense هم یه سری مزایا و معایب داره. بیایم یه نگاهی بهشون بندازیم.
کاربرپسند بودن: رابط کاربری ساده و drag-and-drop باعث میشه که حتی تازهکارها هم بتونن باهاش کار کنن.
موتور Associative Engine: این موتور تحلیل دادهها رو خیلی سریع و پویا میکنه.
انعطافپذیری: میتونی ازش برای انواع دادهها و صنایع مختلف استفاده کنی.
پشتیبانی از کار تیمی: قابلیت به اشتراکگذاری و همکاری تیمی باعث میشه که برای شرکتهای بزرگ عالی باشه.
هوش مصنوعی: قابلیتهای AI و یادگیری ماشین بهت کمک میکنن تحلیلهای پیشرفتهتری انجام بدی.
هزینه: نسخههای پیشرفته Qlik Sense (مثل نسخه سرور یا ابری) ممکنه برای شرکتهای کوچک گرون باشه.
نیاز به یادگیری: اگه بخوای از قابلیتهای پیشرفتهتر استفاده کنی، باید یه کم وقت بذاری و یاد بگیری.
وابستگی به منابع داده: اگه دادههات بههمریخته باشن، ممکنه کار با Qlik Sense یه کم سخت بشه.
حالا که حسابی با Qlik Sense آشنا شدیم، بیایم یه مقایسه سریع بکنیم با چند تا ابزار دیگه مثل Tableau و Power BI. این مقایسه بهت کمک میکنه ببینی Qlik Sense برای تو مناسبتره یا نه.
Tableau هم مثل Qlik Sense یه ابزار BI قویه که برای ساخت داشبوردهای تعاملی استفاده میشه. اما یه فرق بزرگ بین این دوتا اینه که Qlik Sense با موتور Associative Engine خودش خیلی روی روابط بین دادهها تمرکز داره، در حالی که Tableau بیشتر روی نمایش بصری دادهها تمرکز داره. اگه دنبال یه ابزار برای تحلیلهای عمیق و اکتشافی هستی، Qlik Sense احتمالاً برات بهتره. اما اگه فقط میخوای نمودارهای قشنگ و جذاب بسازی، Tableau هم گزینه خوبیه.
Power BI محصول مایکروسافته و بهخصوص برای کسایی که با اکوسیستم مایکروسافت (مثل اکسل و Azure) کار میکنن، خیلی مناسبه. Power BI معمولاً ارزونتر از Qlik Senseست و رابط کاربری سادهتری داره. اما Qlik Sense انعطافپذیری بیشتری توی تحلیل دادهها داره و موتور Associative Engineاش باعث میشه که برای تحلیلهای پیچیدهتر مناسبتر باشه.
خب، حالا که این همه درباره ابزار تحلیل داده Qlik Sense حرف زدیم، وقتشه که یه جمعبندی کنیم. اگه دنبال یه ابزار قدرتمند، کاربرپسند، و انعطافپذیر برای تحلیل دادهها هستی، ابزار تحلیل داده Qlik Sense قطعاً یکی از بهترین گزینههاست. این ابزار بهت کمک میکنه تا دادههات رو به یه داستان بصری و قابل فهم تبدیل کنی، تصمیمهای بهتری بگیری، و حتی یه کم به خودت افتخار کنی که داری با یه ابزار حرفهای کار میکنی!
البته، مثل هر ابزار دیگهای، ابزار تحلیل داده Qlik Sense هم یه سری محدودیتها داره. مثلاً اگه بودجه محدودی داری یا دادههات خیلی بههمریختهست، ممکنه یه کم کار باهاش سخت باشه. اما اگه وقت بذاری و یه کم باهاش کار کنی، میبینی که این ابزار میتونه حسابی کارتو راه بندازه.
امیدوارم این پست بهت کمک کرده باشه که با ابزار تحلیل داده Qlik Sense بیشتر آشنا بشی و بتونی ازش برای پروژهها و کارهای خودت استفاده کنی. اگه سوال یا نظری داری، حتماً توی کامنتها بنویس تا بتونیم بیشتر گپ بزنیم!
بیشتر بخوانید: “TIBCO Spotfireچیست؟“
در خبرنامه ما مشترک شوید و آخرین اخبار و به روزرسانی های را در صندوق ورودی خود مستقیماً دریافت کنید.
دیدگاه بگذارید