تغییرات کلیدی BitLocker در ویندوز  11 و روش فعال/غیرفعال‌سازی آن

۲.۱ فعال‌سازی خودکار Device Encryption

• در ویندوز ۱۱، بسیاری از دستگاه‌ها به‌صورت خودکار «Device Encryption» را فعال می‌کنند؛ این گزینه معادل BitLocker است ولی برای برخی دستگاه‌ها به‌طور پیش‌فرض فعال می‌شود.

• این تغییر باعث می‌شود کاربرانی که تجربه فنی زیادی ندارند، به‌طور ساده‌تری امنیت داده‌های خود را تضمین کنند.

• در سیستم‌هایی که از Modern Standby پشتیبانی می‌کنند، این قابلیت بسیار مفید است زیرا رمزگذاری پس‌زمینه بدون دخالت زیاد کاربر انجام می‌شود.

• با این حال، این فعال‌سازی خودکار نیازمند رعایت پیش‌نیازهایی مثل TPM است که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

• مایکروسافت همچنین رابط کاربری Device Encryption را در بخش تنظیمات ویندوز گنجانده است تا کاربران بتوانند وضعیت رمزگذاری را به راحتی بررسی یا غیرفعال کنند.

۲.۲ الگوریتم رمزنگاری پیش‌فرض جدید

• در ویندوز ۱۱، الگوریتم رمزنگاری بهبودیافته‌ای برای BitLocker در نظر گرفته شده است تا امنیت بیشتری فراهم شود.

• مثلاً استفاده از حالت XTS-AES به‌صورت پیش‌فرض مرسوم‌تر شده که نسبت به روش‌های قدیمی‌تر مقاومت بیشتری در برابر حملات دارد.

• این الگوریتم جدید طوری طراحی شده که از نظر کارایی نیز بهینه است، یعنی تأثیر کمتری بر کارایی سیستم در زمان رمزگذاری دارد.

• همچنین گزینه‌هایی برای انتخاب بین حالت جدید (New mode) و حالت سازگار (Compatible mode) وجود دارد، که برای سازگاری با سیستم‌های قدیمی‌تر مفید است.

• این تنوع الگوریتم به کاربر یا سازمان انعطاف می‌دهد که متناسب با نیاز امنیتی خود، بهترین تنظیمات را انتخاب کند.

۲.۳ الزامات TPM در ویندوز ۱۱

• ویندوز ۱۱ به‌صورت رسمی TPM 2.0 را به‌عنوان یکی از پیش‌نیازهای امنیتی اصلی معرفی کرده است، که روی عملکرد BitLocker تأثیر مستقیم دارد.

• TPM بخشی از سخت‌افزار است که کلیدهای رمزنگاری را به‌صورت ایمن نگهداری می‌کند و باعث می‌شود نفوذ فیزیکی به دستگاه به تنهایی کافی نباشد.

• در ویندوز ۱۱، اگر TPM فعال نباشد یا نسخه قدیمی‌تری داشته باشید، ممکن است گزینه‌های BitLocker محدود شوند یا پیغام‌هایی مبنی بر عدم پشتیبانی ظاهر شود.

• از این رو، هنگام نصب ویندوز ۱۱ یا راه‌اندازی مجدد دستگاه، توصیه می‌شود وضعیت TPM را از طریق tpm.msc بررسی کنید.

• در برخی سیستم‌ها حتی امکان استفاده از BitLocker بدون TPM وجود دارد، اما این روش امنیت پایین‌تری دارد و باید با احتیاط به آن پرداخته شود.

۲.۴ تجربه کاربری ساده‌تر برای کاربر نهایی

• رابط کاربری مدیریت BitLocker در ویندوز ۱۱ بهبود یافته است و گزینه «Manage BitLocker» در کنترل پنل و تنظیمات بهتر در دسترس قرار دارد.

• بخش «Device Encryption» در تنظیمات «Privacy & Security» اضافه شده که به کاربر اجازه می‌دهد وضعیت رمزگذاری را سریع ببیند و آن را فعال یا غیرفعال کند.

• در ویندوز ۱۱، هنگام فعال‌سازی BitLocker مراحل پشتیبان‌گیری کلید بازیابی ساده‌تر و واضح‌تر نمایش داده می‌شود.

• برای کاربران غیرحرفه‌ای، مایکروسافت راهنمایی‌هایی در رابط کاربری قرار داده تا انتخاب گزینه‌های مناسب، مانند ذخیره‌ی کلید در حساب مایکروسافت، آسان‌تر شود.

• همچنین پیام‌هایی واضح درباره زمان رمزگذاری، پیش‌نیازها و تأیید مراحل وجود دارد تا کاربر درک بهتری از فرآیند داشته باشد و خطر اشتباه کاهش یابد.

۲.۵ بهبود بکاپ کلید بازیابی

• ویندوز ۱۱ تأکید بیشتری بر بکاپ گرفتن کلید ریکاوری دارد، زیرا بدون آن بازیابی در شرایط اضطراری دشوار یا غیرممکن خواهد بود.

• گزینه‌هایی متنوع برای ذخیره کلید ریکاوری ارائه شده است: ذخیره در حساب مایکروسافت، روی یو‌اس‌بی، فایل یا حتی چاپ کلید.

• رابط کاربری راهنمایی می‌کند که کلید را در محل امنی قرار دهید، چرا که در صورت گم شدن آن، داده رمزگذاری‌شده قابل بازیابی نیست.

• همچنین توصیه شده است که پس از فعال‌سازی، کلید ریکاوری را به‌صورت دوره‌ای بررسی و پشتیبان‌گیری مجدد انجام دهید، مخصوصاً اگر تغییراتی در سیستم انجام دهید.

• این روش بکاپ‌گیری به کاهش ریسک از دست دادن داده‌ها یا قفل شدن درایو در مواقع بحرانی بسیار کمک می‌کند.

۲.۶ گزینه‌های جدید مدیریت از طریق پاورشل یا cmd

• ویندوز ۱۱ همچنان از ابزارهای خط فرمان مانند manage-bde در Command Prompt پشتیبانی می‌کند که امکان مدیریت BitLocker را به‌صورت حرفه‌ای فراهم می‌آورد.

• علاوه بر آن، PowerShell نیز گزینه‌هایی برای فعال‌سازی، غیرفعال‌سازی، معلق کردن (suspend) و بازیابی BitLocker ارائه می‌دهد.

• این ابزارها برای مدیران سیستم و کاربران پیشرفته مفید هستند چون امکان خودکارسازی فرآیندها را می‌دهند (مثلاً اسکریپت‌بندی فعال‌سازی یا بکاپ‌گیری کلید).

• در سناریوهای سازمانی، استفاده از PowerShell یا Command Prompt امکان ادغام BitLocker با سیاست‌های امنیتی داخلی را فراهم می‌کند.

• همچنین در مواقعی که رابط گرافیکی مشکل دارد یا گزینه‌ها در تنظیمات غیرفعال‌اند، این ابزارهای خط فرمان راه‌حل قابل اطمینانی هستند.

۲.۷ بهینه‌سازی عملکرد در روند رمزگذاری/رمزگشایی

• در ویندوز ۱۱، فرآیند رمزگذاری و رمزگشایی BitLocker بهینه‌تر شده است تا زمان لازم برای این عملیات کاهش یابد.

• این بهینه‌سازی به خصوص در دستگاه‌هایی با حجم بالا یا درایوهای SSD تأثیر زیادی دارد، زیرا زمان فعال‌سازی کمتر بوده و مصرف منابع سیستم پایین‌تر است.

• همچنین ویندوز اجازه می‌دهد فقط فضای پر شده در درایو رمزگذاری شود (“encrypt used space only”)، که این گزینه باعث کاهش زمان و ترافیک I/O می‌شود.

• در ضمن، امکان «اجرای بررسی سیستم BitLocker» (system check) قبل از رمزگذاری وجود دارد تا از وجود پیش‌نیازها اطمینان حاصل شود و از مشکلات احتمالی جلوگیری شود.

• این موارد باعث می‌شوند که فعال‌سازی BitLocker برای کاربران معمولی نیز تجربه‌ای روان‌تر و کمتر مزاحم داشته باشد.

۲.۸ امنیت افزوده در برابر حملات فیزیکی

• یکی از تغییرات مهم در ویندوز ۱۱، توجه بیشتر به امنیت فیزیکی است؛ به‌خصوص این‌که TPM 2.0 بیشتر مورد استفاده قرار گرفته است.

• استفاده از TPM به این معنی است که کلیدهای رمزنگاری به‌صورت ایمن در سخت‌افزار نگه‌داری می‌شوند و جعل یا استخراج آن‌ها پیچیده‌تر خواهد بود.

• در برخی تحقیقات علمی، مشخص شده که حتی TPM مبتنی بر فِرمویر (fTPM) می‌تواند هدف حملاتی قرار گیرد؛ بنابراین توصیه می‌شود کاربران از تنظیمات امنیتی قوی‌تر (مثلاً ترکیب PIN و TPM) استفاده کنند.

• ویندوز ۱۱ تغییراتی در سیاست‌های پیش‌فرض BitLocker اعمال کرده است تا در برابر امکان نفوذ فیزیکی مقاوم‌تر باشد و کلید بازیابی صرفاً در شرایط خاص مورد استفاده قرار گیرد.

• همچنین سازمان‌ها می‌توانند سیاست‌های سخت‌گیرانه‌تری تنظیم کنند که فرض نفوذ فیزیکی را در نظر بگیرند، مثلاً الزام به وارد کردن PIN پس از هر بوت یا به‌روزرسانی.

۲.۹ همگام‌سازی با سیاست‌های سازمانی و گروهی

• ویندوز ۱۱ امکانات بیشتری برای پذیرش سیاست‌های گروهی (Group Policy) BitLocker دارد، که برای شرکت‌ها بسیار مهم است.

• مدیران سیستم می‌توانند سیاست‌هایی مانند الزام استفاده از TPM، حداقل طول رمز عبور، یا نحوه ذخیره‌سازی کلید بازیابی را به شکلی مرکزی تعیین کنند.

• همچنین در محیط‌هایی که سیستم‌های زیادی وجود دارند، می‌توان با استفاده از اسکریپت‌های پاورشل، پیکربندی BitLocker را خودکار و یکپارچه کرد.

• این موضوع باعث می‌شود پیاده‌سازی رمزگذاری در سطح سازمانی هم امن‌تر و هم ساده‌تر باشد، بدون این که همه کاربران به مهارت فنی بالا نیاز داشته باشند.

• از طرف دیگر، سیاست‌های سازمانی می‌توانند تضمین دهند که تنظیمات استاندارد مطابق با سیاست‌های امنیتی شرکت (مثلاً نگهداری کلید در سرور مرکزی) باشد.

۲.۱۰ تعامل با به‌روزرسانی‌های ویندوز و بایوس

• ویندوز ۱۱ به‌گونه‌ای طراحی شده که در هنگام به‌روزرسانی سیستم یا بایوس، تداخل احتمالی با BitLocker کاهش یابد.

• مثلاً وقتی بیلد ویندوز یا بایوس تغییر کند، می‌توان به‌صورت خودکار BitLocker را برای مدتی معلق (suspend) کرد تا خطر از دست‌رفتن کلید یا نیاز به بازیابی کاهش یابد.

• پس از به‌روزرسانی، ویندوز به‌طور خودکار احیای حفاظت BitLocker را انجام می‌دهد، در صورت پشتیبانی سخت‌افزار و پیکربندی مناسب.

• این ویژگی باعث می‌شود به‌روزرسانی ایمن‌تر انجام شود و کاربران کمتری در هنگام ارتقای سیستم با قفل شدن درایو یا درخواست کلید ریکاوری مواجه شوند.

• همچنین مدیران سازمانی می‌توانند سیاست‌هایی تنظیم کنند که در به‌روزرسانی خودکار ویندوز، BitLocker را به صورت موقت معلق کرده و پس از پایان بروزرسانی دوباره فعال شود.